|
|
|
|
|
|
|
|
KULTURA LUDOWA
Powiat tomaszowski swoim zasięgiem administracyjnym obejmuje cztery regiony etnograficzne: rawski i opoczyński, dla których naturalną granicą jest rzeka Pilica, i na wschód od nich – obrzeża regionów piotrkowskiego i brzezińskiego.
Kultura ludowa tych regionów, zbadana i opisana w wielu publikacjach, zachowała do dziś wiele elementów głównie z zakresu sztuki ludowej, rękodzieła i folkloru.
Jeżeli spojrzymy na mapę powiatu tomaszowskiego wędrówkę po wsiach, w których spotykamy twórców autentycznie uprawiających sztukę i rękodzieło ludowe, rozpoczniemy od wsi Smardzewice w regionie opoczyńskim. Odwiedzimy tutaj znakomitą koronczarkę Cecylie Król oraz kultywujący regionalny folklor zespół ludowy „Smardzewianie”. Obok we wsi Twarda działa wysoko ceniony i nagradzany zespół folklorystyczny „Sami Swoi” a w Ciebłowicach występujący w oryginalnych strojach opoczyńskich zespół ,,Ciebłowianie”.
Za Pilicą, na północy, rozciąga
się region rawski. Wyróżnia się charakterystycznymi wielonicielnicowymi
tkaninami wełnianymi o motywie kostkowym zwanymi „kilimami”, stylowymi strojami
i pięknymi krzyżykowymi, wielobarwnymi haftami, którymi zdobione były lniane,
przyramkowe koszule, ręczniki i poszewki. Region rawski wyróżniał się ozdobami
izby ludowej przede wszystkim wycinankami tzw. „rózgami”, „kwadaratami
z kulosami” i „ laleczkami”. Jeszcze w połowie lat 90. XX wieku Królowa Wola,
Zakościele, Rzeczyca słynęły ze znakomitych wycinankarek, które tworzyły
niepowtarzalne, misterne, ażurowe „kółka” i „kwadraty”. Dziś w Rzeczycy
odwiedzić możemy wycinankarki Mariannę Zarębę i Genowefę Bąk – Kosiacką, w
Sadykierzu tkaczki – Juliannę Pawlak i Genowefę Rydz, a w Łęgu – Genowefę Chaber
- pisankarkę, Józefę Wolak – tkaczkę w Żądłowicach
i w Jasieniu – Helenę Bernaciak wykonującą ozdoby papierowe. Warto także
odwiedzić Ujazd w regionie brzezińskim, wieś o rodowodzie sięgającym XIII wieku,
w której mieszka jedyny w powiecie kowal Tadeusz Radomski kultywujący rzemiosło
i wykonujący tradycyjnymi technikami ciekawe, artystyczne wyroby.
Opieką na twórcami i promocją ich twórczości, poprzez organizację konkursów, kiermasze i wystawy, sprawuje działający od 1976 r. OP STL oraz Muzeum w Tomaszowie Maz, w którego zbiorach etnograficznych zgromadzonych jest 8 600 zabytków dokumentujących i obrazujących tradycyjną kulturę ludową.
Kulturę wiejską podtrzymują zespoły ludowe z położonego nad Wolbórką Będkowa tj. ,,Ludowiacy od Będkowa” i ,,Fajne Babki” oraz ,, Łucybabki” z gm. Ujazd. Ich repertuar jest szeroki i obejmuje nie tylko regionalne pieśni, tańce i obrzędy, lecz także folklor z innych regionów oraz popularne pieśni współczesne. Dzięki organizowanym przez powiat i gminy cyklicznym, powiatowym imprezom kulturalnym takim jak: w marcu Konkurs Palm i Pisanek Wielkanocnych w Będkowie, w maju Konkurs Potraw Regionalnych w Czerniewicach, w czerwcu Sobótki w Smardzewicach, w październiku Święto Ziemniaka, a w listopadzie Pierzawka w Rzeczycy zwyczaje ludowe są podtrzymywane i ciągle żywe.
Zespoły ludowe działające na terenie powiatu tomaszowskiego, które kultywują staropolskie obrzędy i tradycje regionu to:
